[1] Jullie zeggen: we zien nu wel in, hoe de mensen van deze hemel zich konden vergroten en veranderen, maar daarnaast is het ons toch niet helemaal duidelijk, hoe zij behalve zichzelf ook hun hemel konden vergroten, want ogenschijnlijk bevindt deze zich toch helemaal buiten henzelf en zij bewegen zich daarin en daarop als op een natuurlijke ondergrond.
[2] Luister, lieve vrienden en broeders, dit is even gemakkelijk te begrijpen als het andere, want deze hele hemel is niets anders dan het product van verkeerde denkbeelden van deze geesten. Wanneer zij zich zo opblazen, dan groeit deze hemel evenredig met hen mee. Opdat jullie ook dat door en door zullen begrijpen, zal ik nog een duidelijk aards voorbeeld geven.
[3] Er bevindt zich een man in een gezelschap waarin een bepaald onderwerp wordt besproken. Deze man heeft weliswaar van dit onderwerp niet het flauwste idee, maar om er toch niet als een onwetende bij te staan, bedenkt hij voor zichzelf een totaal foutieve stelling, die overal beter bij past dan bij het onderwerp dat besproken wordt. Nu is hij aan de beurt om zijn mening te geven. Dat doet hij dan ook, maar onder algehele hilariteit wordt hij op de dwaasheid van zijn stelling gewezen. Maar wat is nu het gevolg?
[4] Eerst had deze man zelf niet veel vertrouwen in zijn stelling want hij zei heimelijk bij zichzelf: het onderwerp dat hier besproken wordt is me eigenlijk even vreemd als het middelpunt van de aarde. Wat de anderen erover hebben gezegd, lijkt even onbegrijpelijk als mijn onwetendheid zelf. Daarom kan ik ook wel iets verzinnen, om toch maar wat gezegd te hebben.
[5] Kijk, tot nu toe was onze man heel bescheiden en heel verdraagzaam, maar het gelach van de anderen heeft zijn eergevoel gekwetst. Nu pas begint hij over zijn stelling na te denken en vindt haar in zijn gevoel van eigenwaarde steeds juister, belangrijker en treffender. Als hij de voortreffelijkheid die aan de stelling ten grondslag ligt opmerkt, hoewel hij eigenlijk in zijn hart niet voor de juistheid ervan in kan staan, wordt hij boos, begint zijn idee steeds hoger aan te slaan en probeert zich tenslotte op het hele gezelschap dat hem heeft uitgelachen, te wreken. Hij begint hun te bewijzen dat leeghoofden zoals zij, hem helemaal niet hebben begrepen. Ja, hij houdt hun uitvoerig en nadrukkelijk voor dat zij het in honderd jaar nauwelijks zo ver zullen brengen dat ze ook maar een klein deeltje van wat hij nu zo lichtjes heeft opgeworpen, wezenlijk zullen begrijpen.
[6] Dan komt er iemand naar hem toe die zegt: luister vriend, jouw termijn van honderd jaar is veel te kort, want ik vermoed dat ik na wat dieper te hebben nagedacht, de uitzonderlijke diepgang van jouw stelling, wel nog als door een sluier, vermoedelijk heb doorzien; daarom denk ik dat een dergelijke diepzinnigheid pas over duizend jaar begrepen zal kunnen worden.
[7] Van een tweede krijgt hij heimelijk nog een soortgelijke lofrede. Nu is dan ook liet hek van de dam, want onze man begint zich pas nu over zijn oneindige wijsheid te verbazen, blaast zichzelf verschrikkelijk op en ziet de stellingen van de andere gasten teil opzichte van de zijne als pure mugjes. Hij verheft zich tenslotte zo hoog boven de anderen dat hij tegen hen zegt: met hoofden die minstens nog zo'n duizend jaar achter zijn, kan iemand als ik toch onmogelijk verder over dit onderwerp gaan discussiëren, omdat ik er nu wel van uit kan gaan dat deze ene door mij gelanceerde stelling in geen duizend jaar door jullie zal worden begrepen.
[8] Kijk, dit voorbeeld is heel duidelijk en is zogezegd uit jullie dagelijkse leven gegrepen. Het laat onmiskenbaar zien, hoe onzin met degene die de onzin verkondigt, zich kan opblazen en vergroten. Als de zaak dan door de tegenpartij, en wel op een wat arglistige manier, goed wordt gehanteerd, dan groeit die onzin tenslotte uit tot een dwangvoorstelling en dus tot een echt verkeerd gefundeerd geestelijk wanproduct. Als dat op aarde al het geval is, dan is het hier in het rijk der geesten nog duidelijker en levendiger zichtbaar. Voordat wij hier verschenen, hebben deze hemelbewoners niet bepaald veel waarde aan hun hemel gehecht. Zouden ze door de paradijsbewoners niet zo goed gevoed zijn, dan zouden ze deze hemel reeds lang overboord hebben gegooid. Toen wij echter kwamen en hen en hun hemel verdacht begonnen te maken, hebben zij zich aanvankelijk van schrik teruggetrokken, omdat ze zagen dat wij ons door hun domheid niet meteen lieten afschepen. Omdat zij zich daardoor beschaamd voelden, begon ook al spoedig bij ieder van hen eveneens de eerzucht te groeien en de voorstelling die zij van de hemel hadden, groeide met hen mee.
[9] Pas nu ervaren zijzelf het buitengewone van hun voorstelling en daarom hebben ze, om ons de grootsheid van hun hemel te tonen, ook al twee toneelstukken en een zwelgpartij voor ons opgevoerd. Omdat wij ons tot nu toe in zekere zin uit goedmoedigheid niet lieten afschrikken en onze plaats nog steeds handhaven, zinnen deze hemelbewoners nu op echte, heuse wraak. Ook deze manoeuvre moeten wij hen laten uitvoeren; pas dan zullen ze in staat zijn om een woord van mij aan te nemen.
[10] Jullie zullen daaruit leren, hoe buitengewoon belangrijk het is om te weten welke leerschool er nodig is om allerlei geesten die er verkeerde inzichten op na houden, geleidelijk aan op het juiste levenspad te brengen. Het principe luidt als volgt: op grond van zijn vrijheid kan geen enkele geest eerder gevangen worden, dan dat hij zichzelf heeft gevangen. Daarom moeten voor deze geesten hier dan ook alle gelegenheden worden toegelaten, waardoor zij, zonder dat daardoor hun vrijheid aangetast wordt, in zekere zin toch uit zichzelf noodgedwongen in hun eigen netten verstrikt raken. Wanneer ze dan op geen enkele manier een uitweg meer zien, moeten zij zich overgeven, wat zoveel wil zeggen als: Wanneer op aarde de verkeerde stelling van een geleerde op alle mogelijke manieren mathematisch juist wordt weerlegd, dan moet die geleerde zich tenslotte gewonnen geven en zijn geesteskind een betere opvoeding laten geven.
[11] Hoe zoiets hier in het puur geestelijke rijk letterlijk in zijn werk gaat, zullen jullie na de op handen zijnde wraakmanoeuvre zonneklaar aanschouwen. Ja, lieve vrienden en broeders, in het eindeloos grote rijk vinden scènes plaats, waar geen menselijke fantasie zich ook maar enige voorstelling van kan maken. Wanneer jullie, als de Heer het zou toestaan, eens een totaalbeeld zouden kunnen krijgen en zien, hoe de velerlei mensen van de aarde en daarbij nog de mensen van de ontelbare andere hemellichamen op de weg van de waarheid geleid worden, en jullie dus ook die miljardenmaal miljarden scènes zouden zien, dan zouden jullie daarbij je leven verliezen, want ik zeg jullie:
[12] De Heer toont zich nergens zo groots, wijs en wonderbaarlijk als in deze eindeloos vele, zeer verschillende manieren van leidinggeven aan het geestelijke leven. Toch gebruikt Zijn wijsheid overal de allerbetrouwbaarste wegen om deze eindeloze verscheidenheid, zoals jullie plegen te zeggen, onder één dak te brengen. Laten we wachten op deze scène; daarbij zullen we nog van alles leren kennen.

«« 80 / 101 »»