[1] In heel het toenmalige joodse rijk was het niet alleen een goede gewoonte, maar bovendien voorschrift, dat kinderen als zij twaalf jaar waren geworden naar Jeruzalem moesten worden gebracht, om in de tempel door de oudsten, Farizeeën en schriftgeleerden te worden ondervraagd over hetgeen zij zich op die leeftijd hadden eigen gemaakt van de leer over God en de profeten.
[2] Voor zo'n test moest dan een kleine heffing worden betaald, waarna de geëxamineerden, als zij daarvoor belangstelling hadden, een diploma konden krijgen, mits zij daarvoor opnieuw een gering bedrag betaalden. Als een kind zich in heel de examenstof had onderscheiden, kon het worden opgenomen in de tempelschool, hetgeen dan weer uitzicht bood op de mogelijkheid om te zijner tijd tempeldienaar te worden.
[3] Konden de ouders van een kind aantonen dat zij tot de stam Levi behoorden, dan was het voor hem gemakkelijker om in de tempelschool te worden opgenomen. Konden zij dat echter niet, dan moesten zij zich in de stam Levi om zo te zeggen 'inkopen' door een belangrijk offer aan de tempel te brengen.
[4] Van zo'n examen waren meisjes vrijgesteld, tenzij zij -veelal gestimuleerd door hun ouders om God daardoor welgevalliger te worden toch óók geëxamineerd wilden worden. In dergelijke gevallen werden zij dan in een aparte tempelruimte nauwkeurig geëxamineerd door de zogeheten tempelmoeders en kregen zij tevens een getuigschrift over al haar tot dan toe verworven kennis en kundigheden. Zulke meisjes konden later de echtgenoten worden van priesters of levieten.
[5] De examens van de jongens, maar meer nog die van de meisjes, duurden slechts kort; het ging voornamelijk om enkele hoofdvragen, die vanouds door elke jood zo uit het hoofd konden worden gespuid.
[6] De antwoorden op deze algemeen bekende vragen werden de kinderen voortdurend ingehamerd. De vragensteller had zijn vraag dan ook meestal nog niet afgemaakt, of de examinandus had het antwoord al opgedreund.
[7] Meer dan tien vragen kreeg een kind nooit te beantwoorden, zodat het zich Iaat aanzien dat het onderzoek van een jongen nauwelijks langer duurde dan één minuut! Had hij de eerste vragen prompt en volledig beantwoord, dan werden hem de overige vragen meestal kwijtgescholden.
[8] Als dat korte onderzoek dan was afgelegd, kreeg de knaap een briefje, waarmee hij zich door zijn ouders begeleid -moest melden bij dezelfde kassa waar hij voordien zijn examengeld had betaald. Daar moest hij dan, met overlegging van dat onderzoeksbriefje, opnieuw een kleine schatting betalen als hij op dat briefje een waarmerk van de tempel wenste. Kinderen van arme ouders moesten een bewijs van onvermogen meebrengen, anders werden zij tot het onderzoek niet toegelaten.
[9] De tijd van deze examens was ofwel met Pasen, of rond het Loofhuttenfeest; gewoonlijk duurde het geheel zo'n dag of vijf, zes. Voordat de examens in de tempel begonnen, werden -enkele dagen voordien -tempelbedienden naar de herbergen gezonden, om daar aan de weet te komen hoeveel kandidaten er ongeveer konden worden verwacht.
[10] Hij die zich bij die gelegenheid tegen betaling van een kleine vergoeding wilde laten inschrijven, werd daartoe in de gelegenheid gesteld; hij kon dan eerder aan de beurt komen. Degenen die zich niet tegen betaling lieten registreren, moesten gewoonlijk tot het laatst wachten. Van hun onderzoek werd meestal weinig werk gemaakt, terwijl ook getuigschriften gewoonlijk niet werden verstrekt. Weliswaar werd beloofd dat die bij gelegenheid zouden worden nagezonden, maar daarvan kwam gewoonlijk niets terecht.
[11] Het gebeurde ook wel dat intelligente en getalenteerde jongens aan hun ondervragers tegenvragen stelden om toelichting te krijgen op bepaalde passages bij de Profeten. Gewoonlijk leverde dat bij de onderzoekers ontstemde en geërgerde gezichten op. Die waren namelijk in de Schrift en de Profeten zelden beter thuis dan de uiterst pover toegeruste a-b-c-leraren van vandaag de dag. Zij plachten slecht dat te weten, waarover hun vragen gingen. Wat daar bovenuit ging liet over het algemeen zeer veel te wensen over.
[12] wel zaten er bij die examens ook een paar oudsten en schriftgeleerden, min of meer als examen-commissarissen, maar die stelden geen vragen; zij hielden slechts toezicht op wat er gevraagd werd. Alleen in de zojuist genoemde bijzondere gevallen, waarin dat de moeite waard was, plachten zij in actie te komen. Zij begonnen dan zo'n knaap zijn 'vermetelheid te verwijten als zijnde weinig bijdehand en brutaal, door namelijk zijn examinatoren te nopen om dergelijke vervelende en tijdrovende vragen te beantwoorden'.
[13] Als zo'n jongen zich daardoor niet zo maar liet imponeren en het been stijf hield, werd hij meer om de schijn tegenover het volk op te houden, dan omwille van de diepere waarheid, in eerste instantie 'in de wachtkamer gemanoeuvreerd'. Daar moest hij tot een bepaald avondlijk uur wachten op het antwoord dat zijn kritische vragen moest ophelderen; dan werd hij pas echt overhoord.
[14] Was dat bepaalde uurtje aangebroken, dan placht men dergelijke jongens met tegenzin weer te voorschijn te laten komen. Zij moesten hun vragen dan herhalen, waarop een van de oudsten of schriftgeleerden de vraagsteller gewoonlijk een bijzonder mystiek en uiterst verwarrend antwoord gaf, zodat de jongen daar kennelijk niets wijzer van kon worden, maar waardoor het volk zich op de borst klopte en de 'onnaspeurlijke diepte' bewonderde van de 'Geest Gods', en dom, stom en blind als het was -daarna de jongen in kwestie ging verwijten dat hij zo onbezonnen en brutaal was geweest!

1 / 33 »»