Eerlijkheid
– door Gera Hoogendoorn-Verhoef –
‘Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel’. Iedereen kent dit spreekwoord hoogstwaarschijnlijk.
We hebben er allemaal wel eens mee te maken gehad. In de vorm van oneerlijke dingen die we ondergingen, maar ook zelf veroorzaakten. Dikwijls zorgden onzekerheid, maar ook egoïsme en angst voor gezichtsverlies of voor het kwetsen van de ander ervoor dat we grotere of kleinere onwaarheden uitspraken of ook incasseerden. Ook de zogenaamde leugentjes om bestwil horen hier bij, al willen we deze dikwijls goedpraten, omdat we immers denken de ander (en ook onszelf) daarmee leed te besparen. Door de waarheid in omwegen voor te staan, of deze verhuld in prachtige omhaal van woorden te uiten, denken we vriendelijker over te komen, kritiek te kunnen ontlopen en hopen we misschien wel op bijval en bevestiging of waardering.
Als we bemerken dat dit het geval is, zullen we de volgende keer hetzelfde patroon herhalen. Het beviel immers goed.
Dat we ondertussen soms behoorlijk aan het sjoemelen zijn, soms met inzet van een steekspel van woorden, mimiek en intonatie, hebben we niet altijd door. We wennen soms aan onze eigen motivatie, houding en ook slimheid om iets zó te zeggen dat het ons of de ander nét niet kwetst of boos maakt. Tact is natuurlijk heel raadzaam. Een mens mag slim zijn, alert, en voorzichtig. Schade is immers snel gemaakt. Maar tact kan ook ontaarden in gesjoemel: gedraai en gekeer waarbij je niet to the point komt en dingen dus onveranderd door blijven gaan. Naderhand verzucht je dan soms dat iemand toch wel ‘een bord voor zijn kop heeft’, omdat hij nóg niet begrijpt wat je bedoelt. Ja, je verwijt hem dat hij jou niet begrijpt, terwijl je zelf niet door hebt dat je hem iets nog steeds niet duidelijk hebt gezegd. Kort en bondig iets zeggen is heel moeilijk, omdat niemand iemand opzettelijk wil bezeren, kwetsen; althans, daar gaan we maar vanuit.
Maar ach, wat is er eigenlijk aan de hand als iemand gekwetst is? Is zijn eer dan gekwetst, of zijn hart? Een hart vol liefde kan niet gekwetst worden. Liefde begrijpt, aanvaardt en vergeeft eindeloos. Liefde doet iemand een stap terug doen, zonder daarbij zijn eigenwaarde overigens te verliezen. Eigendunk zoekt daarentegen altijd verweer, en legt iets graag bij de ander neer. Eigendunk wil dat je er zelf altijd het beste vanaf komt. Eigendunk wil een goede indruk, zelfs ten koste van waarheid.
De eer van de eigendunk is snel gekrenkt, door de aanwezige trots en ook hoogmoed die maakt dat iemand vindt dat hij het toch echt niet heeft verdiend, geen enkele blaam treft en de onschuld zelve was. Eigendunk is een aspect van de begrensde liefde. Deze liefde is eigenlijk niet echt, omdat zij niet onvoorwaardelijk dulden kan.
Hoogmoed en eigendunk staan niet graag het doen van zelfonderzoek toe. Naar de ander wijzen is dikwijls gemakkelijker.
Als we het goed bekijken, zien we dat leugentjes om bestwil eigenlijk altijd worden gemaakt uit eigenbelang.
We zien leugens om bestwil in het groot en in het klein. Dichtbij en ver weg.
Toch zijn ook deze leugens niet goed te praten. We laten immers niet ons echte, ware gezicht zien. Het kan zijn dat we onzeker zijn en nog niet duidelijk weten wat we willen. In zo’n geval zeg je dan gewoon, dat je iets nog niet weet. Maar vaker schámen we ons in wezen – bewust of onbewust – voor wat we wérkelijk vinden, willen en denken. We zeggen, doen, dus dan wat anders dan we bedoelen ( als doel hebben). Zodoende krijgt een ander geen hoogte van ons en groeit er een vals beeld. Zie dat beeld maar eens ongedaan te maken. Sjoemelen wordt van kwaad tot erger.
Jezelf schamen komt voort uit een hoge eigendunk. Je zou immers klein moeten durven zijn in het eerlijk, duidelijk zeggen wat jouw waarheid is. Het kan ook voortkomen uit onzekerheid. Ook uit angst niet jezelf te mogen zijn, of uit het jezelf met de ander vergelijken. Toch is ook in deze gevallen de wortel de eigendunk, hoe vreemd dit ook mag klinken. Want iemand die werkelijk zijn eigen waarde kent, zou toch weer eerlijk zeggen wat hij er van vond, hoe onzeker hij ook is, en geen angst hebben om ‘af te gaan’, lastig gevonden te worden, ‘minder te zijn’, enz.
Schamen komt voort uit angst gekwetst te worden en te kwetsen…………dus altijd weer gebrek aan zuivere liefde voor je eigenwaarde, maar teveel aan ego. Op den duur weten we niet beter dan dat we zijn wie wij voorwenden te zijn. Voorwenden klinkt heel slinks. Toch is dit woord hier van toepassing, alleen we staan er niet bij stil, we menen dat dit toch zo erg niet is en denken dat dit voorwenden soms broodnodig of tactvol is. Dat voorwenden inderdaad iets te maken heeft met liegen, ons beter voordoen dan we zijn, enz. klinkt zo hard. Zo misdadig soms. Maar is het ook niet misdadig, hard ( harteloos) dat we dikwijls – meer dan we ons bewust zijn – anders doen dan we bedoelen? ons echte wezen kennen we lang niet altijd meer. We zijn dikwijls gewend aan ons tweede ik die we hebben neergezet, maar die ons soms bergen energie kost!
We verloochenen op deze wijze ondertussen wel onze diepste waarheid! Deze waarheid in ons wacht echter nog steeds om gekend, gewaardeerd te worden. Zij is niet te verloochenen (te beliegen), want waarheid liegt niet en is het enige echte wat van wezenlijk belang is. Zij vormt immers ons wezen. We zouden liefde moeten opvatten voor die waarheid binnen in ons, vaak verscholen onder lagen narigheid, teleurstellingen, oud zeer en veroordelen. Jezelf liefhebben is niet meedoen met leugentjes om bestwil. Buiten dat de ander jou zodoende nooit echt kan leren kennen, schaad je jezelf er ook mee, want je houdt jezelf voor de gek.
Echt zijn, echt uitkomen voor je mening, voor wat je wilt, is wel eens lastig voor iemand, maar geeft wel duidelijkheid. Het vraagt ook moed van je en vertrouwen in jezelf.
De ander zal echter meer respect voor je hebben als je rustig en respectvol de waarheid spreekt, dan wanneer hij door jou een onbestemd gevoel krijgt dat er eigenlijk iets anders aan de hand is en hij maar moet raden.
Het kan hem onzeker maken. Hoe weet hij nu wat je echt wilt en bedoelt als je hem in het onzekere laat vanwege onduidelijke, of zelfs leugenachtige woorden, maar ook door woorden met dubbele bodems, of zogenaamde grapjes?
Hoeveel grapjes zijn eigenlijk niets anders dan duidelijk bedoelde hinten, die echter niet meer opgemerkt worden, als mensen om alles lachen, alles afdoen als grap, nooit serieus zijn, nooit serieus genomen worden ?
Veel dingen zouden duidelijker worden, wanneer mensen rustig hun mening zouden zeggen en niet altijd maar in de ‘veilige vorm van een grapje’. Veel zou namelijk vanwege een bepaalde ernst ook serieuzer, eerlijker overkomen, waardoor het een en ander tenminste blijft ‘hangen’. Degene die bekritiseerd wordt zal er dankbaar gebruik van maken, datgene te bezien, te aanvaarden of naast zich neer te leggen. Maar dingen die in grapvorm worden geuit, bereiken dikwijls niet hun doel, omdat de werkelijke bedoeling eerlijk te zijn niet aanwezig is. Dikwijls uit angst dat die ander boos wordt, gekwetst wordt, of jezelf aan waardering verliest. Toch, wanneer er werkelijk respect en genegenheid, of betrokkenheid is, doe je het elkaar niet aan om oneerlijk te zijn. Ook niet als de waarheid in een grap, terloops, dubbelzinnig, of in een leugentje om bestwil wordt gebracht. Het bereikt de ander niet, doodeenvoudig omdat de werkelijke liefde er niet is en de intentie dus niet zuiver is, maar ……… dubbelzinnig. onduidelijk.
Door leugentjes om bestwil wordt er vertrouwen geschonden. Je kunt dan dus niet meer trouw zijn. Niet aan jezelf; dat ben je al niet, vanwege het anders doen dan je in wezen wilt, maar ook niet aan de ander, omdat deze niet trouw kan zijn aan iets dat niet bij jou hoort! Deze ander is dan immers trouw aan een vals-jou, dat in wezen toch niet bestaat !
Eerlijk, maar liefdevol zeggen wat je ergens van vindt levert juist vrienden op, in plaats dat je vrienden verliest. De vrienden die je verliest bij het zeggen van waarheid zijn niet je echte vrienden. Alleen nep-vrienden zullen zich van je afkeren. Dat is maar goed ook. Zij hadden blijkbaar te weinig met je op om je te aanvaarden met jouw eigenheid. Je past elkaar blijkbaar niet echt. Het is dan eerlijk dat je elkaar dan niet (meer) op sleeptouw neemt. Zo zuiveren zich door echte waarheid ook je relaties.
Liegen is eigenlijk niets anders dan de ander iets van jezelf onthouden. Je geeft dan een déél van jezelf, maar niet alles. Je geeft jezelf dan voorwaardelijk, onder voorwaarden dus. Dat betekent dat je een ‘gedeeltelijke waarheid’ laat zien. Dat houdt niet lang stand, brengt allerlei problemen en in bochten wringen mee en dwingt zeker geen respect of zelfs liefde af.
Alleen wanneer je jezelf laat zien zoals je werkelijk bent, verdien je respect en waardering en …….. liefde. Je waarde wordt dan geëerd. Dat is ge-waar-d-eer-d worden. Waarheid duurt het langst………
Soms dreig je je baan, inkomen, of andere zekerheden te verliezen, omdat je eerlijk bent. Dat is een hard gelag. Soms zien mensen liever dat je ja en amen zegt. De vraag die je je hierbij dient te stellen is, of je grens bereikt is en of je je ware aard en bedoeling moet gaan verloochenen. Je ego mag aan eer en bestaansrecht verliezen, maar nóóit je ware wezenlijke zelf!
Je bent juist gekomen om te leren wie je werkelijk bent en van jezelf te geven. Alleen met het uitdrukken van jouw waarheid dien je immers de waarheid. Dat zal logisch zijn. Alleen als jij echt bent kan de ander echt zijn tegenover jou.
Het goddelijke in de mens is dat wat waar in hem is. Al het andere (wat in hem persoonlijk niet waar is), is – hoe spannend ook – onwaar, dus een leugen, dus anti-liefde, anti-God, dus een illusie. Dit klinkt behoorlijk confronterend. Het is het ook!
De grootste zonde die een mens kan begaan, is onecht zijn. Het doet hem immers afzonderen van de Waarheid. Zo komt hij dus ook niet tot het Licht, naarmate hij zich afzondert van dat Licht! Hij is daarmee immers bezig zich in het donker te begeven. Het is dus zonde, jammer, dat iemand niet echt is. En heeft daarmee minder zicht op doel en betekenis van dingen van het leven en kan zelf ook geen licht meer verspreiden. De oproep aan ieder mens is daarom: Wees echt! Het echte in de mens brengt hem namelijk altijd het goede en dat wat bij hem past voor een bepaalde situatie, moment, levensdoel.
Het echte in de mens is zijn Bron, zijn afkomst, dus zijn wezen.
Wat zijn we dikwijls hard voor onszelf. We willen zó graag geliefd zijn. Gewaardeerd zijn. Aardig zijn. Welwillend, toegevend zijn. En toch, dit mag alleen daar, waar we niet hoeven te tornen aan onze eigen diepste wezen, dat liefde is….
Uit angst kun je jezelf te kort doen. Dat houd je mogelijk een lange tijd vol, maar toch niet je hele leven. Daarbij levert het onecht zijn altijd lijden en extra moeite en onvrede op.
Moet je dan je mond houden om de lieve vrede, of begint vrede toch waar er waarheid is? Ja, vrede begint waar een mens echt laat zien wie hij bedoeld is te zijn. Al verliest een mens geld en goed, de waarheid in hem blijft altijd bestaan. Niemand kan deze afnemen. Het is de enige zekerheid die een mens uiteindelijk heeft. Sterker nog, ieder mens is op aarde gekomen om deze te verkennen, sterk te maken en naar buiten te brengen. Het is de bedoeling dat je koste wat kost trouw blijft aan jezelf. Dat betekent dus ook geen leugentjes om bestwil meer. Een kind dat in grapvorm kritiek naar zich toe kreeg zal het als een grap waarom gelachen moet worden beschouwen en er niets mee doen…… Een kind dat eenmaal door heeft dat hem iets verzwegen is om zijn eigen bestwil en men gebruikte daarbij een leugentje om bestwil, zal vroeg of laat moeite hebben met het trouw zijn aan zijn ouders. Dat is het zelfde als het vertrouwen van zijn ouders. Het gevolg is daarbij ook, dat het kind niet leert van zichzelf te houden, omdat het het gevoel ontwikkelt het niet waard te zijn in vertrouwen genomen te worden. Je vertelt iets zoals het is en niet anders. Een (jong) geestelijk gezond mens kan de waarheid altijd verdragen. Hij is er sterk genoeg voor. Hij moet deze sterkte leren ontwikkelen, door ook minder fijne, leuke dingen te horen. Hij is juist pas geestelijk gezond door de waarheid die hem is aangeboden en is voorgeleefd.
Een mens kan niet beschermd worden tegen narigheid. De enige beste bescherming is gelegen in het voorleven, het aanbieden van waarheid, zonder gesjoemel. Dat kan alleen als er geen angst is. Geloof in de waarheid (in jezelf) doet daarom bergen verzetten. Alleen eindeloos vast vertrouwen op de kracht die waarheid geeft, doet bergen verzetten en het onmogelijke mogelijk maken.
****************
Copyright: Gera Hoogendoorn-Verhoef
website: www.inner-art.nl