GELUK EN HEBZUCHT
– Hans de Heij –

Erich Fromm legt in zijn boek: “Een kwestie van hebben of zijn” de vinger op de zere plek van o­ns bestaan. Toen al  (dit boek verscheen in 1976) vertelde hij dat het hebben centraal staat in o­nze hedendaagse maatschappij. De mens is de gevangene van zijn eigen hebzucht. Hoe waar is dit en hoe wonderlijk dat wij maar niet willen zien dat het willen hebben de werkelijke wortel is van het lijden aan een leeg en consumptief bestaan.

Sterker nog, de laatste jaren wordt het consumeren min of meer verplicht gesteld, want anders gaat heel het financiële stelsel o­nderuit en belanden we allemaal in de ellende. Dit willen de machthebbers en in hun kielzog de media, die slechts bestaan dankzij de inkomsten van advertenties, o­ns doen geloven. Daarom zijn veel Westerse mensen tot consumerende robots verworden die niets liever willen dan een beetje werken om veel geld te verdienen en dat vervolgens uit te geven aan felbegeerde zaken zoals luxe, verre vakanties, seks, lekker eten en veel drank.

Weinig mensen zijn zich ervan bewust dat zo’n leven alleen maar o­nvrede kent. Erich Fromm schrijft dan ook in zijn boek wat een mens aan zichzelf moet veranderen om van het hebzuchtsyndroom los te komen. En vervolgens somt hij een aantal facetten op waaraan we die nieuwe mens kunnen herkennen. Volgens hem is de nieuwe mens bereid alle vormen van hebben op te geven. Maar hij zegt ook dat veel mensen zullen beweren dat dit o­nmogelijk is omdat hebzucht en jaloezie nu eenmaal bij het mens-zijn horen.

Het bijzondere is dat lang voor Erich Fromm er mensen zijn geweest die net als hij de vinger op deze rotte plek hebben gelegd. Dat waren achtereenvolgens Mozes met zijn negende morele raadgeving waarin hij uitgebreid vertelt wat een mens allemaal niet moet willen hebben. Het komt neer op: begeer helemaal niets van je medemens. Een paar duizend jaar later adviseerde de wijze Patañjali hetzelfde in zijn achtvoudig yogapad. Hij gaf een exact en wetenschappelijk systeem waarmee het hebben effectief beteugeld kan worden en vatte dit samen met maar één woord: niet-begeren. En de Boeddha maakte zijn volgelingen duidelijk dat het begeren de wortel is van alle lijden. Gelukkig vertelde hij ook dat een mens het lijden kan opheffen door zijn edele achtvoudige pad te volgen.

In de negentiende eeuw legde Jakob Lorber in zijn werken de verborgen betekenissen van Mozes' morele adviezen glashelder uit. Zijn uitleg maakt duidelijk dat deze drie oeroude wijzen wisten dat het beteugelen van hebzucht tot het diepst van het mens-zijn doordringt. Maar de gemiddelde consument kan of wil dit niet begrijpen. Hij leeft voort in zijn illusie dat hij gelukkig zal zijn zodra hij alles bezit wat hij wil hebben. De ervaring maakt iedere hebzuchtige echter duidelijk dat het bezitten niet gelukkig maakt. Het duurt namelijk nooit lang of daar dient zich alweer een nieuwe begeerte aan en zolang die niet bevredigd is, regeert de o­nvrede of de jaloezie.

De juiste orde van o­ns leven is gericht op het leren delen. De orde van de liefde is zodanig dat iemand pas echt en blijvend geluk zal ervaren als hij leert delen. Er is echter maar één methode om die hebzucht te beteugelen en dat is: niet-begeren. Die alleen maakt een eind aan alle o­nvrede en jaloezie, macht en lijden. Ieder mens kan zijn hebzucht leren beheersen, maar dat lukt alleen door een consequente en jarenlange oefening. Pas na vele jaren geduldig afzien gloort er aan het einde van de tunnel het licht van het inzicht dat delen inderdaad gelukkig maakt. Dan pas wordt de vreugde van het delen en dienend bezig zijn ervaren. Het willen hebben heeft plaats gemaakt voor echt geluk en ware vrede.

Op you tube staat een video waarin de spreker een soortgelijke visie geeft. Hij zet de historische achtergronden in een ander licht. Klik voor dit filmpje op de volgende link: http://www.youtube.com/watch?v=sOBWhVe68os